Newsy dotyczące nowej koncepcji funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych rozgrzały wczoraj dyskusje na portalach społecznościowych. Było to tym prostsze, że media donosiły o pomysłach tworzenia „Oddziałów Specjalnych” NSR, szkolonych przez żołnierzy sił specjalnych i podporządkowanych tym siłom.
Dyskutowaliśmy bazując na doniesieniach mediów. Tymczasem kierownik zespołu przygotowującego reformę NSR, gen. dyw. Bogusław Pacek, rektor-komendant Akademii Narodowej w serwisie społecznościowym Twitter wyjaśniał, że media – m.in. „Gazeta Wyborcza” i „Polska Zbrojna” – nadinterpretują lub znacznie skracają zagadnienie.
Otrzymałem z AON skrót koncepcji reformy. Dokument nie jest pełny, ale jak na razie to materiał najbardziej zbliżony do źródła, czyli zespołu pracującego w AON nad zmianami w NSR.
Chcąc, abyśmy wszyscy dyskutowali na podstawie materiału bazowego, a nie jego opracowań publicystycznych, postanowiłem nie obrabiać dokumentu, ale po prostu się nim podzielić.
Panu Generałowi Bogusławowi Packowi dziękuję za udostępnienie koncepcji. Mam nadzieję, że dzięki jej publikacji dyskusja zainteresowanych reformą nabierze bardziej merytorycznego wymiaru.
KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA
NARODOWYCH SIŁ REZERWOWYCH
(Informacja AON 12.05.2014r.)
Kierownik Zespołu
gen. dyw. dr hab. Bogusław PACEK
WARSZAWA 2014
Zasadniczym celem budowania zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego miała być operacyjna niedostępność naszego terytorium pomimo radykalnego zmniejszania stanu wojsk służby czynnej.
Proces budowania wspomnianego systemu, umożliwiającego sprawne reagowanie w sytuacji zagrożenia, wobec szybko postępującego uzawodowienia armii, stanowił przesłankę do powołania Narodowych Sił Rezerwowych.
Koncepcja funkcjonowania NSR, co należy podkreślić, była wkomponowana w system zmian związanych z profesjonalizacją Sił Zbrojnych RP i miała tworzyć jej nierozerwalny i istotny wymiar, a także pobudzić mechanizmy rozwijania świadomości proobronnej i edukacji obywateli.
Jako rozwiązanie całkowicie nowe, bez precedensu w historii, wymagała ona monitorowania, analiz i dokonywania stosownych korekt.
Czteroletni proces wdrażania i funkcjonowania wymienionej koncepcji wskazał na potrzebę zmian w kilku dziedzinach.
Prezentowana koncepcja uwzględnia również wnioski z dotychczasowego przebiegu konfliktu na Ukrainie, zastosowanego sposobu prowadzenia wojny lokalnej w formie tzw. „Pełzającego Konfliktu” przez zaangażowane (uczestniczące) w niej strony, w kraju bezpośrednio sąsiadującym z Polską.
Proponowane rozwiązania poszerzają krąg dotychczasowych zadań przewidywanych dla NSR, wskazują na potrzebę nowelizacji i wdrożenie nowych rozwiązań strukturalno – organizacyjnych zasadniczo wpływających na wzmocnienie niedostępności terytorium Polski, kraju granicznego sojuszu.
Stan Sił Zbrojnych RP czasu P nie może być zmniejszany i powinien stanowić element odstraszania/powstrzymywania przed inwazją sił przeciwnika, a także być realną siłą powstrzymywania i odpowiedzi na agresję.
Zebrane oceny i wnioski z funkcjonowania NSR skłaniają do wyrażenia poglądu, który w zasadniczym zarysie określa następujące założenia, że NSR winny być przeznaczone do uzupełnienia SZ RP czasu P oraz realizacji zadań od kryzysowych do militarnych jako siły terytorialne o różnorodnym charakterze w tym o charakterze specjalnym jako „Terytorialne Oddziały Specjalne NSR (TOS NSR) ”. Zakłada się możliwość wykorzystania żołnierzy NSR do udziału w misjach poza granicami państwa.
Całość zintegrowanego systemu obrony państwa powinna sprostać wymaganiom nowej koncepcji prowadzenia wojen lokalnych (tzw. „wojny bez wypowiedzenia wojny”).
2. Istota i podstawowe założenia Koncepcji funkcjonowania NSR
Istota propozycji zmian w zakresie funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych polega na innym rozmieszczeniu limitu stanowisk NSR i oznaczeniu ich w etatach oraz utworzeniu terytorialnych sił specjalnych NSR, stworzenie nowego jakościowo systemu motywacyjnego zapewniającego ich funkcjonowanie.
Przyjęcie jako zasadniczy sposób utworzenie jednorodnych pododdziałów NSR w strukturach istniejących jednostek wojskowych komponentu operacyjnego (zakłada się możliwość określania również pojedynczych stanowisk w etatach). Utworzeniu nowych jakościowo Terytorialnych Oddziałów Specjalnych NSR rozmieszczonych na terenie województw, wchodzących w skład SZ RP.
2.1 Cel: Racjonalizacja funkcjonowania potencjału NSR w istniejących jednostkach wojskowych oraz utworzenie zwartych struktur terytorialnych oddziałów specjalnych NSR i podstaw organizacyjnych powszechnego ochotniczego szkolenia wojskowego.
2.2 Misja:
wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków;
wsparcie pozarządowych organizacji proobronnych i ratowniczych (wykorzystanie bazy koszarowej i poligonowej, szkolenie) na rzecz tworzenia społecznej bazy bezpieczeństwa narodowego;
w czasie wojny, wsparcie wojsk operacyjnych poprzez prowadzenie różnorodnych rodzajów działań w tym o charakterze specjalnym w rejonach/obszarach województw oraz udział w działaniach przeciw dywersyjnych w zintegrowanym systemie obrony;
prowadzenie działań nieregularnych i specjalnych, w ugrupowaniu przeciwnika.
2.3 Założenia:
obecnie etatowa liczebność Sił Zbrojnych RP wynosi ogółem 120 tys., w tym do 20 tys. żołnierzy NSR;
dodatkowo proponuje się utworzenie terytorialnych oddziałów specjalnych o liczebności kilkuset etatów służby czynnej i do 10 tys. żołnierzy NSR.
liczebność etatowa SZ RP osiągnie wówczas 130 tys. stanowisk w tym 30 tys. przeznaczonych dla żołnierzy NSR (zwiększy się udział NSR z ok. 17% do ok.23%), nastąpi zwiększenie etatowe w tym etapie o ponad 8% stanu SZ RP.
zadania, struktura organizacyjna, wyposażenie w UiSW, dyslokacja pododdziałów NSR i kolejność ich formowania, powinna wynikać z ważności strategicznej i operacyjnej rejonów odpowiedzialności oraz ich zadań w czasie pokoju, kryzysu i wojny ;
pozyskane doświadczenia wskazują na konieczność wzmocnienia systemu motywacyjnego dla kandydatów do NSR oraz pracodawców (wymagana zmiana przepisów prawa w przedmiotowym zakresie).
2.5 Korzyści:
Pomimo wymienionych ograniczeń oraz wskazanych zagrożeń zostały zidentyfikowane i uwzględnione następujące atuty, które powinny ułatwić wprowadzenie w życie niniejszej koncepcji:
przemieszczenie „rozproszonych” żołnierzy NSR do zwartych pododdziałów NSR tworzonych w jednostkach wojskowych;
optymalizacja szkolenia jednorodnych pododdziałów NSR w istniejących jednostkach wojskowych, umożliwiająca angażowanie kadry zawodowej (zalążki) oraz wykorzystania ich etatowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego;
wykorzystanie pododdziałów NSR z istniejących jednostek wojskowych do działań kryzysowych nie wymaga odrębnego systemu dowodzenia oraz wpisuje się w istniejący system zabezpieczenia logistycznego Sił Zbrojnych RP;
zbudowanie terytorialnych oddziałów specjalnych NSR wchodzących w skład Sił Zbrojnych RP dyslokowanych w poszczególnych województwach;
większa motywacja żołnierzy NSR do udziału w działaniach kryzysowych wynikająca z tzw. „patriotyzmu lokalnego”, przejawiająca się działaniem na korzyść rejonu zamieszkania tych żołnierzy;
wypracowanie ram organizacyjnych powszechnego ochotniczego szkolenia wojskowego dla zbudowania zasobów przeszkolonych rezerw osobowych na potrzeby NSR oraz włączenie klas mundurowych i organizacji paramilitarnych w system NSR (szacuje się, że tymi formami szkolenia mogłoby być objętych około 10 tys. młodzieży rocznie);
stworzenie konkurencyjnego do zawodowej służby wojskowej systemu motywacyjnego dla żołnierzy NSR;
popularyzacja NSR w społeczeństwie oraz prowadzenie badań sondażowych skierowanych do potencjalnych kandydatów do służby w ramach NSR (w pierwszej kolejności do żołnierzy rezerwy) w celu określenia poziomu zainteresowania tą formą służby oraz zidentyfikowania poziomu ryzyka;
Zweryfikowanie przyjętych w niniejszej koncepcji założeń i opracowanie rozwiązań systemowych w odniesieniu do całości NSR wymagać będzie równoległego, w ustalonej kolejności, tworzenia struktur organizacyjnych i ich wyposażenie do planowanych zadań operacyjnych, wdrożenie zasad funkcjonowania i wykorzystania.
3.1. Tworzenie Terytorialnych Oddziałów Specjalnych NSR w ramach SZ RP.
Koncepcja TOS NSR dyslokowanych na obszarach województw, jest propozycją zbudowania nowego jakościowo elementu Sił Zbrojnych RP.
TOS NSR przeznaczone będą, przede wszystkim do lokalnego/terytorialnego wykorzystania operacyjnego, w pierwszej kolejności w czasie kryzysu, ale także w czasie wojny.
Trzonem rekomendowanym przez autorów koncepcji, będą Terytorialne Oddziały Specjalne NSR. Liczebność stanu osobowego oraz UiSW uzależniona będzie od przewidywanych zadań. Orientacyjnie przyjąć można, że typowe stany pododdziałów porównywalne będą ze stanami wojsk operacyjnych (załącznik nr 6).
Zakłada się, że w ramach limitu ok. 10 tys. żołnierzy NSR, możliwe jest utworzenie szacunkowo 16 Terytorialnych Oddziałów Specjalnych NSR.
Bazę organizacyjną, szkoleniową i mobilizacyjną powinny zapewnić istniejące jednostki szkolnictwa wojskowego, w tym centra i ośrodki szkolenia oraz określone jednostki wojskowe. Uważa się, że decyzja o rozmieszczeniu tych oddziałów NSR musi zostać poprzedzona szczegółową analizą wymogów operacyjnych i zagrożeń niemilitarnych, uzasadniających ich formowanie, przygotowanie i użycie.
3.4 Nabór, szkolenie oraz finansowanie kosztów tworzenia i funkcjonowania TOS NSR realizowane będą w oparciu o obowiązujące przepisy prawne, w razie konieczności nieznacznie modyfikowane.
Nabór:
Nabór powinien być realizowany z uwzględnieniem następujących zasad:
szkielet kadrowy TOS NSR będą stanowić żołnierze zawodowi z istniejących jednostek wojskowych SZ RP;
głównym źródłem naboru oficerów i podoficerów do NSR będą zasoby rezerw osobowych (żołnierzy rezerwy) województw na terenie których dyslokowany jest TOS NSR;
zasadniczy nabór szeregowych do NSR będzie prowadzony w województwie na terenie których dyslokowany jest TOS NSR;
uzupełniającym źródłem naboru będzie służba przygotowawcza (nabór prowadzony na obszarze całego kraju);
główny wysiłek uzupełnieniowy należy skupić na nadawaniu przydziałów kryzysowych żołnierzom rezerwy w pierwszej kolejności na stanowiska dowódcze i specjalnościowe, a w drugiej na stanowiska pozostałe o funkcjach prostych.
Szkolenie:
Istotne znaczenie dla właściwego funkcjonowania NSR ma służba przygotowawcza , ponieważ w jej ramach kształceni są żołnierze stanowiący wykwalifikowaną część zasobów rezerw osobowych, możliwych do wykorzystania na potrzeby NSR.
Szkolenie żołnierzy w ramach służby przygotowawczej do NSR będzie prowadzone w szkołach wojskowych (uczelnie wojskowe i szkoły podoficerskie) oraz ośrodkach szkolenia, których możliwości przeszkolenia w skali roku wynoszą około 6 tys. osób. Należy podkreślić, że jednymi z lepszych kandydatów do pełnienia służby w NSR byliby żołnierze rezerwy odbywający kursy oficerskie oraz kursy podoficerskie – po około 300 żołnierzy rezerwy rocznie .
Zakłada się, że organizację i programy szkolenia TOS NSR opracują odpowiednie komórki Dowództwa Generalnego SZ RP.
Tematyka szkolenia powinna obejmować: przygotowanie do prowadzenia działań bojowych a szczególnie prowadzenie działań specjalnych w rejonie odpowiedzialności, działań nieregularnych, współdziałanie z jednostkami operacyjnymi wojsk własnych i sojuszniczych, wsparcie organów rządowych i samorządowych w zakresie likwidacji skutków katastrof, klęsk żywiołowych i innych nadzwyczajnych zagrożeń, ochronę infrastruktury krytycznej, udział w realizacji zadań OC.
Należy przewidzieć wykorzystanie do szkolenia TOS NSR żołnierzy zawodowych (rezerwy) – specjalistów w zakresie tematyki reagowania kryzysowego jak i działań specjalnych.
3.5. Przygotowanie wojskowe organizacji proobronnych i klas mundurowych.
Rozpatrując problem wzmocnienia potencjału sił zbrojnych uwzględnić należy formy przygotowania wojskowego organizacji pozarządowych o charakterze proobronnym.
Celowym pozostaje stworzenie systemu szkolenia uczniów klas wojskowych, członków Związku Strzeleckiego „Strzelec”, grup rekonstrukcyjnych i innych organizacji paramilitarnych. Konieczne jest zatem opracowanie standardów (programów) szkoleniowych dla szkolenia podstawowego i specjalistycznego, stanowiącego ekwiwalent przedwstępnego lub wstępnego szkolenia przygotowawczego do służby w NSR.
Uczniowie klas o profilu wojskowym mogliby odbywać miesięczne przeszkolenia w ośrodkach szkolenia po 2 i 3 klasie oraz 15 szkoleń weekendowych w roku szkolnym w pobliskich jednostkach wojskowych (jednostkach patronackich).
Natomiast młodzież studencką należy objąć ochotniczym szkoleniem wojskowym w czasie studiów lub w czasie wakacji – jak miało to miejsce w latach 2002–2006. Szacuje się, że tymi formami szkolenia mogłoby być objętych około 10 tys. młodzieży rocznie.
3.6. Finansowanie kosztów tworzenia i funkcjonowania TOS NSR
Według wstępnych kalkulacji strukturę wydatków związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem TOS NSR kształtowałyby koszty związane z:
utrzymaniem przez cały rok w koszarach szkieletu kadrowego TOS NSR.
szkoleniem podstawowym żołnierzy do 16 TOS NSR w centrach i ośrodkach szkolenia wojskowego – ogółem ok. 10 tys. żołnierzy.
utrzymaniem i szkoleniem w koszarach żołnierzy NSR, realizowane w cyklu rocznym obejmującym trzydzieści dni szkoleniowych;
comiesięcznymi świadczeniami dla żołnierzy NSR w trakcie pozostawania na przydziale kryzysowym, docelowo w skali roku ok. 77 mln złotych.
Realizacja koncepcji stwarza szansę udoskonalenia i utrzymania wiarygodnego, sprawnego systemu obronnego elastycznie reagującego na powstające nowe potrzeby będące wynikiem zmian zagrożeń militarnych i niemilitarnych.
